---o0o---
Chú thích
- S: nguyên tác tiếng Sanskrit của mục từ dạng La-tinh hóa
- P: nguyên tác tiếng Pàli của mục từ dạng La-tinh hóa
- A: tiếng Anh
- H: tiếng Hán
- Ph: tiếng Pháp
- T: tên mục từ bằng tiếng Tây Tạng dạng La-tinh hóa.
- Hâ: các hình thức phiên âm tiếng Việt khác nhau của một mục từ.
- Hd: các hình thức dịch nghĩa khác nhau của một mục từ.
- Td: tân dịch.
- Cd: cựu dịch.
- Đl: đối lại
- x: xem
- Đn: đồng nghĩa.
- Vd: ví dụ
- Gđ: cách gọi đầy đủ của một mục từ.
- Gt: cách gọi giản lược hay vắn tắt của một mục từ.
- Cg: hình thức đồng nghĩa hay tên gọi khác của một mục từ.
- Tên khoa học: tên gọi theo khoa học của một mục từ.
- k. ng.: khẩu ngữ
- X.: xem.
- CĐTĐL: Cảnh Đức Truyền Đăng lục
- CTTNL: Cổ tôn túc ngữ lục
- ĐQMT: Đại quang minh tạng
- DTNL: Duy Tắc ngữ lục
- GTPĐL: Gia Thái Phổ Đăng lục
- HĐNL: Hư Đường ngữ lục
- HSLNMDT: Hám Sơn Lão Nhân Mộng Du tập
- KTTQTĐL: Kiến trung tịnh quốc tục đăng lục
- LĐHY: Liên Đăng Hội Yếu
- LSPGĐT: Lịch Sử Phật Giáo Đàng Trong
- MANL: Mật Am ngữ lục
- MBTL: Minh Bản Tạp lục
- MGNL: Minh Giác ngữ lục
- NĐHN: Ngũ Đăng Hội Nguyên
- NGCTT: Ngũ Gia Chính Tông Tán
- NHQL: Nguyên Hiền quảng lục
- NLNL: Nguyên Lai ngữ lục
- NTNL: Như Tịnh ngữ lục
- PDNL: Pháp Diễn ngữ lục
- PDNL: Phần Dương ngữ lục
- PKNL: Phạm Kỳ ngữ lục
- PQĐTĐ: Phật Quang Đại Từ Điển
- TBCTT: Tăng Bảo Chính Tục truyện
- TLTBT: Thiền Lâm Tăng Bảo truyện.
- ThQST: Thiền Quan Sách Tiến
- TĐT: Tổ Đường tập
- TCTT: Tống Cao Tăng truyện
- TTĐL: Tục Truyền Đăng lục
- ThMMBTSTL: Thiên Mục Minh Bản Thiền sư tạp lục
- VHVNTH 1989-1995: Văn hóa Việt Nam Tổng Hợp 1989-1995

---o0o---

----------------------------- Từ Điển Đa Ngôn Ngữ - Cs Minh Thông -----------------------------
● Ṣaḍ-abhijñā (S), Six transcendental powers.
----------------------------- Chú Thích Phật Học - Pháp Thí Hội -----------------------------
● Abhijna: Six pouvoirs surnaturels. Trong đạo Phật, người tu đắc quả A La Hớn được giải thoát, dứt phiền não thì được 6 pháp thần thông:
1) Thiên Nhãn thông – Dibba-cakkhu
2) Thiên nhĩ thông – Dibba-sota
3) Thiên mạng thông – pubbennivasanussatinana
4) Tha tâm thông – parassa-utoparinnanana
5) Thần túc thông – inddhividha
6) Lậu tận thông – Asavakkhaya
----------------------------- Pháp Số Căn Bản - Cs Hạnh Cơ -----------------------------
● Sáu Thần Thông. Chữ “thần” ở đây có nghĩa là năng lực mầu nhiệm, vượt quá sức hiểu biết của con người; chữ “thông” nghĩa là thông suốt, không có gì làm cho chướng ngại. Thần thông là sức tác dụng mầu nhiệm, tự tại Vô Ngại, siêu việt nhân gian, không thể nghĩ bàn, do công phu tu tập thiền định mà đạt được. Bởi vậy, bản chất của thần thông là trí tuệ, có nghĩa, không tu thiền định, không phát huy được trí tuệ, thì nhất định không thể chứng đắc thần thông. Trong Phật giáo, nói tới thần thông, gồm có sáu thứ:
1. Thần Túc Thông (hay Thân Như Ý Thông): tùy ý muốn đến chỗ nào thì tự khắc đến đó, tùy ý muốn chuyển biến tướng trạng như thế nào thì tức khắc có tướng trạng đó; riêng Đức Phật còn có cái năng lực tùy ý cải biến đối cảnh, tự tại Vô Ngại.
2. Thiên Nhãn Thông: thấy suốt các tướng khổ vui, sinh tử của chúng sinh trong sáu đường; thấy tất cả mọi loài, mọi vật trong thế gian, bất luận xa gần, lớn nhỏ, có hình sắc hay không có hình sắc, không có gì ngăn cách, chướng ngại.
3. Thiên Nhĩ Thông: nghe rõ tất cả âm thanh, ngôn ngữ, những tiếng kêu than đau khổ, những lời mừng vui của mọi loài chúng sinh trong sáu nẻo Luân Hồi.
4. Tha Tâm Thông: thấy rõ tâm ý, những tư tưởng lành dữ của mọi loài chúng sinh trong sáu đường.
5. Túc Mạng Thông: thấy rõ đời sống cùng những việc làm của chính mình cũng như của mọi người khác trong nhiều kiếp quá khứ.
6. Lậu Tận Thông: Đoạn trừ tất cả phiền não (Kiến Tư Hoặc) trong ba cõi, vĩnh viễn thoát li sinh tử Luân Hồi.
Trong sáu thứ thần thông trên, ngoại trừ Lậu Tận Thông, cả năm thứ thần thông kia, bất cứ ai, kể cả ngoại đạo, tu định đạt đến Tứ Thiền, đều chứng được, gọi là “ngũ thông” (Thần Túc Thông, Thiên Nhãn Thông, Thiên Nhĩ Thông, Tha Tâm Thông, Và Túc Mạng Thông). Riêng Lậu Tận Thông, chỉ có Phật và A La Hán mới chứng được. Bởi vậy, trong sáu thứ thần thông trên, chỉ có Lậu Tận Thông là quan trọng nhất đối với người tu học Phật, từng được Đức Phật nhấn mạnh và khuyến khích tu tập. Khi đã chứng đạt loại thần thông này rồi thì năm loại kia cũng tự nhiên mà có được, và chỉ được coi là phương tiện dùng để độ sinh trong những trường hợp thật cần thiết mà thôi. Chính Đức Phật cũng đã từng lưu ý quí vị A La Hán không nên sử dụng năm thứ thần thông ấy trong những lúc không cần thiết. Lại nữa, trong sáu thứ thần thông trên, không những chỉ Phật và A La Hán mới chứng được Lậu Tận Thông, mà cả Thiên Nhãn Thông và Túc Mạng Thông của các Ngài cũng thù thắng hơn mọi người khác, cho nên, đối với Phật và A La Hán, ba loại thần thông này (Thiên Nhãn Thông, Túc Mạng Thông và Lậu Tận Thông) được gọi là “ba minh” (Tam Minh). – Túc Mạng Thông của A La Hán có thể thấy rõ đến 500 kiếp quá khứ; Túc Mạng Thông của Phật thì thấy rõ vô lượng kiếp quá khứ; riêng Thiên Nhãn Thông của Phật còn thấy rõ các tình trạng sinh tử của chúng sinh trong vô số kiếp vị lai.
Đó là ý nghĩa của “Lục Thông” rất thường thấy trong kinh luận. Riêng trong Thiền Tông, “Lục Thông” được trình bày một cách thiết thực, rất đáng được làm phương châm trong việc tu học. Tổ Lâm Tế Nghĩa Huyền (?-867) nói: “... còn như Lục Thông của Phật thì không phải như thế: vào thế giới của sắc mà không bị sắc mê hoặc; vào thế giới của thanh mà không bị thanh mê hoặc; vào thế giới của hương mà không bị hương mê hoặc; vào thế giới của vị mà không bị vị mê hoặc; vào thế giới của xúc mà không bị xúc mê hoặc; vào thế giới của pháp mà không bị pháp mê hoặc. Cho nên, đã đạt được cái vô tướng của sắc thanh hương vị xúc pháp, thì chúng không thể trói buộc kẻ “Đạo Nhân Không Y Cứ” này được. Tuy vẫn là Năm Uẩn Hữu Lậu, mà thực sự là địa hành thần thông. ” (Trích dịch từ tác phẩm Lâm Tế Ngữ Lục, được in trong sách Đề Xướng Lâm Tế Lục của Bình Điền Tinh Canh [Hirata Seiko], do nhà Hakujusha tại Đông-kinh xuất bản, năm 1984. )
Lời của tổ Lâm Tế trên đây, đại ý nói rằng, ngưiờ sống trong ngũ dục Lục Trần mà không bị ngũ dục Lục Trần chi phối, làm cho ô nhiễm, thì đó là người đã chứng được Lục Thông.