---o0o---
Chú thích
- S: nguyên tác tiếng Sanskrit của mục từ dạng La-tinh hóa
- P: nguyên tác tiếng Pàli của mục từ dạng La-tinh hóa
- A: tiếng Anh
- H: tiếng Hán
- Ph: tiếng Pháp
- T: tên mục từ bằng tiếng Tây Tạng dạng La-tinh hóa.
- Hâ: các hình thức phiên âm tiếng Việt khác nhau của một mục từ.
- Hd: các hình thức dịch nghĩa khác nhau của một mục từ.
- Td: tân dịch.
- Cd: cựu dịch.
- Đl: đối lại
- x: xem
- Đn: đồng nghĩa.
- Vd: ví dụ
- Gđ: cách gọi đầy đủ của một mục từ.
- Gt: cách gọi giản lược hay vắn tắt của một mục từ.
- Cg: hình thức đồng nghĩa hay tên gọi khác của một mục từ.
- Tên khoa học: tên gọi theo khoa học của một mục từ.
- k. ng.: khẩu ngữ
- X.: xem.
- CĐTĐL: Cảnh Đức Truyền Đăng lục
- CTTNL: Cổ tôn túc ngữ lục
- ĐQMT: Đại quang minh tạng
- DTNL: Duy Tắc ngữ lục
- GTPĐL: Gia Thái Phổ Đăng lục
- HĐNL: Hư Đường ngữ lục
- HSLNMDT: Hám Sơn Lão Nhân Mộng Du tập
- KTTQTĐL: Kiến trung tịnh quốc tục đăng lục
- LĐHY: Liên Đăng Hội Yếu
- LSPGĐT: Lịch Sử Phật Giáo Đàng Trong
- MANL: Mật Am ngữ lục
- MBTL: Minh Bản Tạp lục
- MGNL: Minh Giác ngữ lục
- NĐHN: Ngũ Đăng Hội Nguyên
- NGCTT: Ngũ Gia Chính Tông Tán
- NHQL: Nguyên Hiền quảng lục
- NLNL: Nguyên Lai ngữ lục
- NTNL: Như Tịnh ngữ lục
- PDNL: Pháp Diễn ngữ lục
- PDNL: Phần Dương ngữ lục
- PKNL: Phạm Kỳ ngữ lục
- PQĐTĐ: Phật Quang Đại Từ Điển
- TBCTT: Tăng Bảo Chính Tục truyện
- TLTBT: Thiền Lâm Tăng Bảo truyện.
- ThQST: Thiền Quan Sách Tiến
- TĐT: Tổ Đường tập
- TCTT: Tống Cao Tăng truyện
- TTĐL: Tục Truyền Đăng lục
- ThMMBTSTL: Thiên Mục Minh Bản Thiền sư tạp lục
- VHVNTH 1989-1995: Văn hóa Việt Nam Tổng Hợp 1989-1995

---o0o---

----------------------------- Tam Tạng Pháp Số - Cs Lê Hồng Sơn -----------------------------
● 善才五十三參 (Hoa Nghiêm Kinh)
Kinh nói: Thiện Tài Đồng Tử khi vừa vào thai thì nhà cửa tự nhiên xuất hiện lầu các bằng bảy báu. ở dưới lâu đài có kho báu ẩn giấu. Đất tự mở ra, mọc lên cái răng bằng bảy báu. Đồng tử ở trong thai mười tháng rồi mới sanh ra, thân thể, tay chân đầy đủ và tuyệt hảo. Tất cả trân bảo tự nhiên xuất hiện, chứa đầy trong các kho tàng. Vì lý do này, cha, mẹ, thân thuộc và thầy tướng giỏi đều đặt tên đức bé là Thiện Tài. Về sau, nhân Bồ Tát Văn Thù Sư Lợi đến phía đông Phước Thành, ở trong rừng Trang nghiêm tràng Bà la, nói pháp cho mọi người. Thiện Tài cùng 500 đồng tử đến chỗ Ngài Văn Thù, đảnh lễ dưới chân và thưa rằng xin bậc thánh giả, vì con, rộng nói: Bồ Tát làm sao học đạo Bồ Tát cho đến làm sao hạnh Phổ Hiền mau được viên mãn? Bồ Tát Văn Thù trả lời: Thiện nam tử con đã phát tâm A Nậu Đa La Tam Miệu Tam Bồ Đề (tâm vô thượng chánh đẳng cháng giác), muốn thành tựu Nhất Thiết Trí (Phật trí), phải quyết định cầu thiện tri thức, chớ có lười biếng. Gặp thiện tri thức rồi chớ có sớm chán. Đối với sự dạy dỗ của thiện tri thức phải biết nghe theo. Đối với phương tiện thiện xảo của thiện tri thức chớ để lầm lỗi. Đức Văn Thù bèn bảo Thiện Tài đi về phương Nam, trước tham vấn với Tỳ Kheo Đức Vân. Lần lược theo hướng dẫn, đến cuối cùng tham vấn Bồ Tát Phổ Hiền học được Tam Muội môn nhiều như số vi trần của tất cả cõi Phật. Như thế, Thiện Tài trải qua mộtmười thành, tham vấn năm ba thiện tri thức. Đó là ngũ thập tam tham.
Tham 1. Trước hết, Thiện Tài nhận sự dạy bảo của Bồ Tát Văn Thù là đi đến núi Diệu Phong, nước Thắng Lạc, tham vấn Tỳ Kheo Đức Vân. Trải qua bảy ngày, Thiện Tài đến nước ấy tìm kiếm, thấy Tỳ Kheo Đức Vân đang đi kinh hành trên một ngọn núi khác. Vì thế Thiện Tài đến đó, đảnh lễ, thưa rằng: Trước con đã phát tâm Bồ Đề, nhưng chưa biết Bồ Tát làm thế nào học được hạnh của Bồ Tát, cho đến làm thế nào học hạnh Phổ Hiền cho mau viên mãn? Lúc ấy, Tỳ Kheo Đức Vân đã nói rằng, nhớ lại Pháp Môn Trí Huệ Quang Minh Phổ Kiến (trí tuệ sáng suốt thấy khắp) tất cả cảnh giới của chư Phật, lại giống như Hạnh Môn Trí Huệ Thanh Tịnh Vô Biên của Bồ Tát; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bảo đến tham vân Tỳ Kheo Hải Vân.
Tham 2. Thiện Tài vâng theo lời dạy, đến nước Hải Môn để tham vấn với Tỳ Kheo Hải Vân. Tỳ Kheo Hải Vân đã nói cho nghe về Pháp Môn Quan Minh Phổ Nhãn mà chư Phật và Bồ Tát thật hành, lại nói giống như chư Bồ Tát đi vào hạnh rộng lớn như biển của tất cả Bồ Tát; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bảo đến tham vấn Tỳ Kheo Thiện Trụ.
Tham 3. Thiện Tài vâng theo lời dạy, đến bên đường Lăng Già, làng Hải Ngạn để tham vấn với Tỳ Kheo Thiện Trụ; thấy Tỳ Kheo này, ở trong không trung, đi kinh hành qua lại, đã nói cho nghe về Vô Ngại Giải Thoát Môn của việc cúng dường nhanh chóng, rộng lớn chư Phật của chúng sanh thành tựu; lại nói giống như chư Bồ Tát giữ giới đại bi, cho đến các giới ly cấu, công đức cũng như thế; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bảo đến tham vấn Đại Sĩ Di Già.
(Tiếng Phạn là Lăng Già, tiếng Hoa là Bất Khả Trụ).
Tham 4. Thiện Tài vâng lời, đến nước Đạt Lý Tỵ Trà, thành Tự Tại, tham vấn Đại Sĩ Di Già, đã nói cho nghe về Pháp môn Diệu Âm Đà La Ni Quang Minh; lại nói giống như các Bồ Tát đi vào công đức và tư tưởng rộng sâu như biển của tất cả chúng sanh; nhưng nay, con làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bảo đến tham vấn Trưởng Giả Giải Thoát.
(Tiếng Phạn là Đạt Lý Tỵ Trà, tiếng Hoa là Tiêu Dung).
Tham 5. Thiện Tài du hành, theo thứ tự trong 12 năm, đến thành Trụ Lâm, tham vấn Trưởng Giả Giải Thoát, đã nói cho nghe Vô Ngại Giải Thoát Môn của Như Lai, lại nói giống như chư Bồ Tát được trí vô ngại, cho đến đối với thân của ta và thế giới không nên sanh hai ý tưởng khác nhau. Hạnh nhiệm mầu như thế; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nói được ? Lại bảo đến tham vấn Tỳ Kheo Hải Tràng.
Tham 6. Thiện Tài vâng lời đến nước Bạn Lợi Già Là ở Diêm Phù Đề, tham vấn với Tỳ Kheo Hải Tràng, đã nói cho nghe Quang minh Tam Muội Bát Nhã Ba La Mật, lại nói giống như chư Bồ Tát đi vào cảnh Pháp Giới của biển trí huệ thanh tịnh; nhưng con làm sao có thể biết hạnh nhiệm mầu ấy, công đức biện luận ấy ? Lại bảo đến tham vấn Ưu Bà Di Hưu Xá.
Tham 7. Thiện Tài vâng lời đến xứ Hải Triều, nước Phổ Trang Nghiêm, tham vấn Ưu Bà Di Hưu Xá, đã nói cho nghe về an ổn tràng giải thoát môn. Xa lìa sầu não, lại nói giống như các vị Bồ Tát tâm như biển, nên chấp nhận được tất cả Phật Pháp v. v…; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bảo đến tham vấn tiên nhân Tỳ Mục Cù Sa.
(Tỳ Mục Cù Sa là tiếng Phạn, gọi đủ là Tỳ Đa La Niết Cù Sa, tiếng Hoa là Tối Thượng Vô Khủng Bố Thinh).
Tham 8. Thiện Tài vâng lời đi đến nước Na La Tố, tham vấn tiên nhân Tỳ Mục Cù Sa, đã nói cho nghe về sự giải thoát của Bồ Tát Vô Thắng Tràng, lại nói giống như chư Bồ Tát đã thành tựu tất cả các pháp Tam Muội; nhưng con làm sao có thể nói? Lại bảo đến tham vấn Bà La Môn Thắng Nhiệt.
(Tiếng Phạn là Na La Tố, tiếng Hoa là Bất Lại Nọa).
Tham 9. Thiện Tài vâng lời đến làng Y Sa Na, tham vấn Bà La Môn Thắng Nhiệt, thấy Thắng Nhiệt đang tu khổ hạnh, cầu Nhất Thiết Trí. bốn mặt lửa nhóm lại, giống như quả núi lớn, ở chính giữa có núi dao vươn lên rất cao. Lên trên núi ấy, nhảy xuống lửa dữ. Thắng Nhiệt nói với Thiện Tài rằng nay nhà ngươi nếu có thể lên núi dao này, rồi nhảy xuống lửa dữ, thì các hạnh Bồ Tát đều được thanh tịnh. Lúc bấy giờ, Thiện Tài liền lên núi dao, tự nhảy xuống đống lửa, chưa đến chính giữa thì liền chứng được Tam Muội của Bồ Tát Thiện trụ, mới chạm vào ngọn lửa lại chứng được Thần Thông Tam Muội Tịch Tĩnh An Lạc của Bồ Tát. Khi Bà La Môn Thắng Nhiệt nói với Thiện Tài rằng ta chỉ có được Vô Tận Luân Giải Thoát này của Bồ Tát, giống như pháp diệm đẳng công đức lớn của các Bồ Tát; nhưng con làm sao có thể biết có thể nói? Lại bảo đến tham vấn Đồng Nữ Từ Hạnh. (Tiếng Phạn là Y Sa Na, tiếng Hoa là Trường Thực).
Tham 10. Thiện Tài vâng lời đến thành Sư Tử Phấn Tấn, tham vấn Đồng Nữ Từ Hạnh, nói cho nghe Phổ Trang Nghiêm môn của Bát Nhã Ba La Mật, lại nói giống như tâm to lớn của các vị Bồ Tát, bằng với hư không, đi vào Pháp Giới, các pháp đều đầy đủ, thành tựu phước đức; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bảo tham vấn Tỳ Kheo Thiện Kiến.
Tham 11. Thiện Tài vâng lời, đến nước Tam Nhãn, tham vấn Tỳ Kheo Thiện Kiến, nói cho nghe về Giải Thoát Môn của Bồ Tát Tùy Thuận Đăng, lại nói giống như Bồ Tát ở trong nhà Như Lai chân thật nhận lấy và sống với các pháp; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bảo đến tham vấn Đồng Tử Tự Tại Chủ.
Tham12. Thiện Tài vâng lời, đến nước Danh Quốc ở trong bãi sông, tham vấn Đồng Tử Tự Tại Chủ, nói cho nghe Pháp Môn Trí Quang Minh của tất cả khéo léo của đại Thần Thông, lại nói giống như các Bồ Tát có thể biết được số lượng chúng sanh và có thể biết được tất cả các pháp sai biệt; nhưng con làm sao có thể nói được công đức ấy, biểu thị những việc làm của các vị ấy nữa ? Lại bảo đến tham vấn Ưu Bà Di Cụ Túc.
Tham 13. Thiện Tài vâng lời, đến đại thành Hải Trụ, tham vấn Ưu Bà Di Cụ Túc, nói cho nghe Vô Tận Phước Đức Tạng của giải thoát môn của Bồ Tát, lại nói tất cả công đức của các Bồ Tát, giống như biển lớn, sâu thẳm không cùng; nhưng con làm sao có thể biết có thể nói? Lại bảo đến tham vấn Cư Sĩ Minh Trí.
Tham 14. Thiện Tài vâng lời, đến thành Đại Hưng, tham vấn Cư Sĩ Minh Trí, nói cho nghe Phước Đức Tạng Giải Thoát Môn tùy ý sanh ra, lại nói giống như các vị Bồ Tát thành tựu cánh tay báu, che khắp mười phương cõi nước, bằng sức tự tại, mưa khắp tất cả nuôi sống đầy đủ; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bảo tham vấn Trưởng Giả Pháp Bảo Kế.
Tham 15. Thiện Tài vâng lời, đến thành lớn Sư tử, tham vấn Trưởng Giả Pháp Bảo Kế, nói cho nghe Vô Lượng Phước Đức Bảo Tạng Giải Thoát Môn của Bồ Tát, lại nói giống như các pháp không thể nghĩ bàn về công đức bảo tạng của các vị Bồ Tát; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bảo tham vấn Trưởng Giả Phổ Nhãn.
Tham 16. Thiện Tài vâng lời, đến thành Phổ môn, nước Đằng Căn tham vấn Trưởng Giả Phổ Nhãn, nói cho nghe Pháp Môn làm cho tất cả chúng sanh khắp thấy chư Phật hoan hỷ, lại nói giống như các vị Bồ Tát như Đại Dược Vương, hoặc thấy chư Phật hoan hỷ, cho đến niềm vui tịch diệt, bình đẳng an trụ; nhưng con làm sao có thể biết có thể nói? Lại bảo tham vấn vua Vô Yếm Túc.
Tham 17: Thiện Tài vâng lời, đến thành Đa La Tràng, tham vấn vua Vô Yếm Túc. Khi Thiện Tài đến thành ấy rồi, hỏi chỗ vua Vô Yếm Túc ở ? Mọi người trả lời rằng: Lúc này vua đang ở chánh điện, ngồi trên tòa sư tử, nói pháp dạy dỗ, điều phục chúng sanh. Kẻ nào đáng trị thì trị, kẻ nào đáng thu phục thì thu phục, kẻ nào đáng trừng phạt tội ác thì trừng phạt; quyết định những vấn đề đang cãi vả, an ủi cho những cô độc, yếu đuối. Tất cả đều dứt hẳn sát sanh, trộm cắp, tà dâm. Lúc ấy, Thiện Tài theo lời mọi người nói, liền đi đến đó, gặp nhà vua, dắt các tội nhân, hoặc có người bị chặt tay, chân hoặc có người bị bỏ trong nước sôi, lửa dữ. Thiện Tài nhủ thầm rằng ta vì tất cả chúng sanh mà làm lợi ích, cầu hạnh Bồ Đề. Bây giờ, vị vua này tiêu diệt các pháp lành, làm các nghiệp ác, làm sao, đối với ông vua này, mà cầu pháp cứu giúp chúng sanh? Khi nảy ra ý niệm ấy, trong không trung có vị trời nói rằng thiện nam tử, người chớ chán ghét mà lìa bỏ. Thiện Tài liền lễ dưới chân vị ấy. Vua ra lệnh cho vào trong cung, xem khắp cung điện, to lớn không gì sánh bằng, đều do châu ngọc làm nên. Vua lại bảo rằng: Nếu ta thật làm nghiệp ác như thế thì làm sao được quả báo như thế, sắc thân như thế, quyến thuộc như thế, phong phú, tự tại như thế. Bèn vì Thiện Tài nói Bồ Tát như ảo giải thoát, lại nói giống như Bồ Tát được Vô Sanh Nhẫn, cho đến vào khắp tất cả Tam Muội bình đẳng; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bảo tham vấn vua Đại quang.
(Vô Sanh Pháp Nhẫn là tất cả pháp từ xưa đến nay không sanh, ở trong pháp ấy, có khả năng nhẫn được và ấn chứng).
Tham 18: Thiện Tài vâng lời dạy, đến thành Diệu Quang, tham vấn vua Đại Quang, nói cho nghe Bồ Tát lấy đại từ làm đầu, Tam Muội Môn tùy thuận chúng sanh, lại nói giống như các Bồ Tát tâm từ trùm khắp tất cả chúng sanh; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nghe, có thể nói được đức độ ấy ? Lại bảo tham vấn Ưu Bà Di Bất Động.
Tham 19: Thiện Tài vâng lời, đến nước An trụ, tham vấn Ưu Bà Di Bất Động, nói cho nghe Cầu Nhất Thiết Pháp Vô Yếm Túc Tam Muội Quang Minh, lại nói giống như các Bồ Tát; như chim Kim Xí bay lượn trong hư không, không hề chướng ngại, có thể vào biển lớn chúng sanh, thấy ai thiện căn đã thành thục thì giữ lấy đặt lên bờ Bồ Đề; nhưng con làm sao có thể biết có thể nói? Lại bảo tham vấn Biến Hành Ngoại Đạo.
Tham 20: Thiện Tài vâng lời, đến thành Đô Tát La, tham vấn ngoại đạo Biến Hành, nói cho nghe Hạnh Tột Cùng của tất cả Bồ Tát, lại nói giống như thân của Bồ Tát cùng số lượng của tất cả chúng sanh, cho đến dùng trí vô ngã chiếu rọi khắp nơi; nhưng con làm sao có thể biết có thể nói? Lại bảo tham vấn Trưởng Giả Dục Hương.
Tham 21: Thiện Tài vâng lời, đến nước Quảng Đại, tham vấn Trưởng Giả Dục Hương, gọi là Ưu Bát La Hoa, nói cho nghe phương pháp điều hòa tất cả mùi hương, lại nói giống như các Bồ Tát xa lìa tất cả tập khí ác, không nhiễm thế dục, dứt trừ các phiền não; nhưng con làm sao có thể biết diệu hạnh ấy, có thế nói được công đức ấy? Lại bảo tham vấn thuyền sư Bà Thi La.
(Tiếng Phạn là Ưu Bát La, tiếng Hoa là Thanh Liên Hoa. Tiếng Phạn là Bà Thi La, tiếng Hoa là Tự Tại).
Tham 22: Thiện Tài vâng lời đến thành lớn Lâu Các, tham vấn thuyền sư Bà Thi La, nói cho nghe Hạnh Đại Bi Tràng, lại nói giống như các Bồ Tát giỏi dạo chơi trên biển lớn sanh tử, còn có khả năng dùng Thần Thông độ chúng sanh trong biển sanh tử; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bảo tham vấn trưởng giả Vô Thượng Thắng.
Tham 23: Thiện Tài vâng lời, đến thành Khả Lạc, tham vấn trưởng giả Vô Thượng Thắng, nói cho nghe về Pháp Môn Thanh Tịnh Hạnh Tu của Bồ Tát, lại còn nói giống như các Bồ Tát đầy đủ Thần Thông tự tại, đi khắp tất cả cõi Phật; nhưng con làm sao có thể biết có thể nói? Lại bảo tham vấn Tỳ Kheo Ni Sư Tử Tần Thân. (Sát là tiếng Phạn, gọi đủ là Sát Ma, tiếng Hoa là Thổ Điền).
Tham 24: Thiện Tài vâng lời, đến nước Thâu Na, thành Ca Lăng Ca Lâm, tham vấn về sự thành tựu Nhất Thiết Trí Giải Thoát, lại nói giống như các Bồ Tát tâm không phân biệt, biết hết các pháp; nhưng con làm sao có thể biết có thể nói? Lại bảo tham vấn người nữ Bà Tu Mật Đa.
(Tiếng Phạn là Thâu Na, tiếng Hoa là Dũng Mãnh. Tiếng Phạn là Ca Lăng Ca, tiếng Hoa là Tương Đấu Chiến).
Tham 25. Thiện Tài vâng lời, đến nước Hiểm Nạn, thành Bảo trang nghiêm, tham vấn người con gái Bà Tu Mật Đa, nói cho nghe Bồ Tát xa lìa tham lam, được giải thoát, lại nói giống như các Bồ Tát thành tựu trí xảo phương tiện không giới hạn; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bảo tham vấn Bệ Sắc Chỉ La Cư Sĩ. (Tiếng Phạn là Bệ Sắc Chỉ La, tiếng Hoa là Triền Lý).
Tham 26. Thiện Tài vâng lời, đến thành Thiện Độ, tham vấn cư sĩ Bệ Sắc Chỉ La, nói cho nghe sở đắc của Bồ Tát là giải thoát không vào Niết Bàn, lại nói giống như các Bồ Tát dùng trí Nhất Niệm biết khắp ba đời, Nhất Niệm đi vào khắp tất cả Tam Muội; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bảo tham vấn Bồ Tát Quán Tự Tại.
Tham 27: Thiện Tài vâng lời, đến núi Bổ Đát Lạc Ca, tham vấn Bồ Tát Quán Tự Tại. Khi đến núi ấy, Thiện Tài tìm kiếm khắp nơi, thấy xung quanh toàn núi non hang hốc, nước chảy xoay vòng trong vắt, rừng cây rậm rạp, um tùm, hương cỏ thơm tho, mềm mại, đá sắp xoay tròn đầy mặt đất. Khi thấy Bồ Tát Tự tại ngồi trên bảo tọa Kim Cang bằng thế kiết già, có vô lượng Bồ Tát cung kính đi nhiễu chung quanh, nói cho nghe Đại Bi Hạnh Môn, còn nói giống như các Bồ Tát đả thực hành xong tất cả nguyện của Ngài Phổ Hiền, đã ở trong tất cả hạnh của Phổ Hiền; nhưng con làm sao có thể nói, có thể biết ? Lại bảo tham vấn Bồ Tát Chánh thú.
(Tiếng Phạn là x, tiếng Hoa là Hải điểu, còn gọi là Tiểu Bạch Liên).
Tham 28: Thiện Tài vâng lời, lúc ấy, phương Đông có một vị Bồ Tát tên là Chánh thú, từ không trung tới, thân phóng ra ánh sáng làm mờ cả trăng, sao. Bồ Tát Quán Tự Tại bèn bảo Thiện Tài đảnh lễ, Bồ Tát Chánh thú nói cho nghe hạnh giải thoát của Bồ Tát Phổ tật, lại nói giống như các Bồ Tát khắp mười phương, không đâu không tới, trí huệ, cảnh giới thảy đều không sai khác; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bảo tham vấn Đại Thiên Thần.
Tham 29. Thiện Tài vâng lời, đến thành Nọa la bát để, tham vấn Đại Thiên Thần, nói cho nghe Hạnh Giải Thoát của Bồ Tát Vân Cương, lại nói giống như các Bồ Tát, chẳng hạn Đế Thích đã tùng phục tất cả phiền não, quân A Tu La; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bảo tham vấn An Trụ Địa Thần.
(Tiếng Phạn là Nọa bát la để, tiếng Hoa là Hữu Môn).
Tham 30. Thiện Tài vâng lời, đến nước Ma Kiệt Đề, ở đạo tràng Bồ Đề, tham vấn An Trụ Địa Thần, nói cho nghe Pháp Môn Không Thể Hư Hoại của trí huệ tạng, lại nói giống như các Bồ Tát thường theo chư Phật, có thể giữ gìn tất cả những gì Phật nói; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bảo tham vấn Bà San Bà Diễn Để Chư Dạ Thần.
(Tiếng Phạn là Ma Kiệt Đề, tiếng Hoa là Thiện Thắng. Tiếng Phạn là Bà San Bà Diễn Để, tiếng Hoa là Xuân Chủ).
Tham 31. Thiện Tài vâng lời, đến nước Ma Kiệt Đề, thành Ca Tỳ La, tham vấn thần chủ về ban đêm Bà San Bà Diễn Để, nói cho nghe Pháp Quang Minh Giải Thoát của Bồ Tát phá tan tất cả mờ ám của chúng sanh, lại nói giống như các Bồ Tát thành tựu hạnh nguyện vô biên của Phổ Hiền; nhưng con làm sao biết hạnh nhiệm mầu ấy, nói được công đức nhiệm mầu ấy? Lại bảo tham vấn Chủ Dạ Thần Phổ Đức Tịnh Quang.
(Tiếng Phạn là Ca Tỳ La, tiếng Hoa là Hoàng Sắc).
Tham 32. Thiện Tài vâng lời, đếu nước Ma Kiệt Đề, trong đạo tràng Bồ Đề, tham vấn Chủ Dạ Thần Phổ Đức Tịnh Quang nói cho nghe về Thiền Định Vắng Lặng của Bồ Tát thích dạo chơi khắp nơi một cách giải thoát, lại nói giống như các Bồ Tát sở hữu đầy đủ hạnh nguyện, thấu rõ tất cả Pháp Giới vô biên; nhưng con làm sao có thể nghe có thể nói? Lại bảo tham vấn của dạ thần Hỷ Mục Quán Tế Chúng Sanh.
Tham 33. Thiện Tài vâng lời, liền ở bên hữu đạo tràng Bồ Đề, tham vấn chủ dạ thần Hỷ Mục Quán Tế Chúng Sanh, nói cho nghe về Giải Thoát Môn đại thế lực phổ hỷ tràng, lại nói giống như các Bồ Tát, trong từng niệm, đến chỗ tất cả các đức Như Lai, nhanh chóng đi vào tất cả biển trí huệ; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bảo tham vấn dạ thần Phổ Cứu Chúng Sanh Diệu Đức.
Tham 34. Thiện Tài vâng lời, liền ở trong pháp hội tham vấn dạ thần Phổ Cứu Chúng Sanh Diệu Đức, nói cho nghe Giải Thoát Môn điều phục tất cả chúng sanh của cả thế gian, lại nói giống như các Bồ Tát thành tựu vô số hạnh, phát sanh vô số sự hiểu biết; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bảo tham vấn chủ dạ thần Tịch Tĩnh Âm Hải.
Tham 35. Thiện Tài vâng lời, tham vấn chủ dạ thần Tịch Tĩnh Âm Hải, nói cho nghe Giải Thoát Môn từ từng niệm xuất ra niềm vui to lớn, trang nghiêm, lại nói giống như các Bồ Tát đi sâu vào tất cả biển Pháp Giới; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bảo tham vấn chủ dạ thần Thủ Hộ Nhất Thiết Chúng Sanh.
Tham 36. Thiện Tài vâng lời, liền ở trong hội Như Lai, đạo tràng Bồ Đề, tham vấn chủ dạ thần Thủ Hộ Nhất Thiết Chúng Sanh, nói cho nghe Giải Thoát Môn tự tại diệu âm rất sâu xa, lại nói giống như các Bồ Tát có thể biết, có thể nói tất cả tự tánh của ngôn ngữ, ở trong từng niệm khai ngộ tất cả chúng sanh một cách tự tại; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bảo tham vấn chủ dạ thần Khai Phu Nhất Thiết Thọ Hoa.
Tham 37. Thiện Tài vâng lời, ở trong pháp hội của Phật ấy, tham vấn chủ dạ thần Khai Phu Nhất Thiết Thọ Hoa, rồi nói cho nghe Giải Thoát Môn sanh ra ánh sáng to lớn, lại nói giống như các Bồ Tát gần gũi cúng dường tất cả chư Phật, đi vào biển đại nguyện của Nhất Thiết Trí; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bảo tham vấn dạ thần Đại Nguyện Tinh Tấn Lực Cứu Hộ Nhất Thiết Chúng Sanh.
Tham 38. Thiện Tài vâng lời, liền ở trong pháp hội, tham vấn dạ thần Đại Nguyện Tinh Tấn Lực Cứu Hộ Chúng Sanh, rồi nói cho nghe Giải Thoát Môn giáo hóa chúng sanh làm cho căn lành sanh trưởng, lại nói giống như Bồ Tát vượt qua các thế gian, hiện thân trong các loài; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bảo tham vấn thần Diệu Đức Viên Mãn.
Tham 39. Thiện Tài vâng lời, đến vườn Lam tỳ ni, tham vấn thần Diệu Đức Viên Mãn, nói cho nghe Giải Thoát Môn của Bồ Tát, ở trong vô lượng kiếp, khắp tất cả nơi, thị hiện Thọ Sanh Tự Tại, lại nói giống như các Bồ Tát dùng một niệm làm thành nhiều kiếp; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bào tham vấn Thích Ca Cù Ba Nữ.
(Tiếng Phạn là Lam tỳ ni, tiếng Hoa là Lạc Thắng Viên Quang. Tiếng Phạn là Cù
Ba, tiếng Hoa là Nữ).
Tham 40. Thiện Tài vâng lời, đến thành Ca Tỳ La, tham vấn Thích Ca Cù Ba Nữ, nói cho nghe Biển Tam Muội Giải Thoát Môn Bồ Tát; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bảo tham vấn Ma Da Phu Nhân.
(Ma Da, gọi đủ là Ma Ha Ma Da là tiếng Phạn, tiếng Hoa là Đại Thuật).
Tham 41. Thiện Tài vâng lời, một lòng đến chỗ ở của Ma Da Phu Nhân, tâm nghĩ như vầy: đây là bậc thiện tri thức, xa lìa thế gian, trụ chỗ không trụ. Người như thế, con làm sao có thể gần gũi được ? Lúc ấy, có thần Bửu Nhãn và các thần Liên Hoa, Pháp Đức v. v… ở trong hư không, khen ngợi vô cùng phu nhân Ma Da, lại có quỷ vương La Sát Nói với Thiện Tài rằng ông nên lễ khắp mười phương, cầu thiện tri thức. Thiện Tài lãnh thọ lời dạy bảo, liền thấy trước mắt Đại Bảo Liên Hoa từ đất vọt lên, Ma Da Phu Nhân ngồi ở trên tòa, ở trước tất cả chúng sanh hiện sắc thân thanh tịnh, rồi vì Thiện Tài mà nói Giải Thoát Môn Đại Nguyện Trí Ảo của Bồ Tát, lại nói giống như các Bồ Tát đầy đủ kho tàng đại bi giáo hóa chúng sanh; con nay làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bảo đển tham vấn vương nữ Thiên Chủ Quang.
(Tiếng Phạn là La Sát, tiếng Hoa là Tốc Tật Quỷ).
Tham 42. Thiện Tài vâng lời, liền đến Thiên cung, tham vấn vương nữ Thiên Chủ Quang, nói cho nghe Niệm Vô Ngại, thanh tịnh, trang nghiêm, giải thoát, lại nói giống như các Bồ Tát sanh trong đêm dài sanh tử mà sáng tỏ tận cùng; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nói? Lạo bảo tham vấn Biến Hữu Đồng Nữ Sư.
Tham 43. Thiện Tài vâng lời, từ thiên cung xuống, đến thành Ca Tỳ La, tham vấn Biến Hữu Đồng Tử Sư, chẳng chỉ bảo gì, mà chỉ nói có thể hỏi đồng tử Thiện tri chúng nghệ, vì ông mà nói.
Tham 44. Thiện Tài vâng lời, liền ở trong pháp hội, tham vấn Thiện tri chúng nghệ, nói cho nghe pháp môn bốn hai tự mẫu, lại nói giống như các Bồ Tát rất giỏi đối với tất cả pháp thế và xuất thế gian; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bảo tham vấn Ưu Bà Di Hiền Thắng. (42 tự mẫu là:
01) 阿 A；
02) 哆: Đa;
03) 波：ba；
04) 者: Giả;
05) 那: Na；
06) 羅: La;
07) 柁: Đả;
08) 婆: Bà;
09) 茶: Trà;
10) 沙: Sa;
11) 縛: Phược;
12) 哆: Đá;
13) 也: Dã;
14) 瑟吒: Sắt trá;
15) 迦: Ca;
16) 麼: Ma;
18) 伽: Già;
19) 他: Tha;
20) 社: Xã;
21) 鎖: Tỏa;
22) 馱: Đà;
23) 奢: Xa;
24) 佉: Khư;
25) 叉: Xoa;
26) 娑多: Sa đa;
27) 壤: Nhưỡng;
28) 曷擺多: Hạt bãi đa;
29) 婆: Bà;
30) 車: Xa;
31) 娑麼: Sa ma;
32) 訶婆: Ha bà;
33) 瘥: Sai;
34) 伽: Già;
35) 吒: Trá;
36) 拏: Noa;
37) 娑頗: Sa phả;
38) 娑迦: Sa ca;
39) 也娑: Dã sa;
40) 室者: Thất giả;
41) 侘: Sá;
42)陀: Đà).
Tham 45. Thiện Tài vâng lời, đến nước Ma Kiệt Đề, thành Bà Đát Na, tham vấn Ưu Bà Di Hiền Thắng, nói cho nghe Giải Thoát Môn không nương dựa vào đạo tràng, lại nói giống như tất cả hạnh công đức vô trước của Bồ Tát; nhưng con làm sao có thể nói và biết hết ? Lại bảo tham vấn trưởng giả Kiên Cố Giải Thoát.
Tham 46. Thiện Tài vâng lời, đến thành ốc điền, tham vấn trưởng giả Kiên Cố Giải Thoát, nói cho nghe Niệm thanh tịnh, trang nghiêm, giải thoát, không vướng mắc, lại nói giống như các Bồ Tát có được tiếng gầm sư tử không chút sợ sệt, an trụ nơi phước trí to lớn; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bảo tham vấn Trưởng Giả Diệu Nguyệt.
Tham 47. Thiện Tài vâng lời, liền đến Bổn thành, tham vấn Trưởng Giả Diệu Nguyệt, nói cho nghe về Giải Thoát Môn Tịnh Trí Quang Minh, lại nói giống như các Bồ Tát chứng được Giải Thoát Môn Vô Úy; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bảo tham vấn trưởng giả Vô Thắng Quân.
Tham 48. Thiện Tài vâng lời, đến thành Xuất Sanh, tham vấn trưởng giả Vô Thắng Quân, nói cho nghe Tướng giải thoát vô tận của Bồ Tát, lại nói giống như các Bồ Tát chứng được trí vô hạn, biện tài vô ngại; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bảo tham vấn Bà La Môn Tối Tịch Tĩnh.
Tham 49. Thiện Tài vâng lời, đến phía nam thành, thôn Pháp, tham vấn Bà La Môn Tối Tịch Tĩnh, nói cho nghe về Sự Giải Thoát Ngôn Ngữ của Bồ Tát, lại nói Bồ Tát so với tâm thành, ước muốn, ngôn ngữ và hành động không trái nhau; nhưng con làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bảo tham vấn đồng nữ Sanh Đức và nữ đồng tử Hữu Đức.
Tham 50. Thiện Tài vâng lời, đến thành Diệu Ý Hoa Môn, tham vấn đồng tử Sanh Đức và đồng nữ Hữu Đức, nói cho nghe về Giải Thoát Ảo Trụ của Bồ Tát, và nói về các Bồ Tát khéo đi vào các ảo vọng của vô cùng sự việc. Công đức hạnh ấy, chúng con làm sao có thể biết, có thể nói? Lại bảo tham vấn Bồ Tát Di Lặc.
Tham 51. Thiện Tài vâng lời, đến nước Hải Ngạn, vườn Đại Trang Nghiêm; trong vườn này có một lâu đài lớn tên là Tỳ Lô Giá Na Trang Nghiêm Tạng. Thiện Tài ở trước lâu đài, cung kính đảnh lễ, khen ngợi, một lòng xin được gặp Bồ Tát Di Lặc từ nơi khác đến, nói cho nghe vô lượng yếu chỉ của Phật Pháp. Thiện Tài thưa rằng kính xin Đại Thánh mở cửa lâu đài để con được vào. Đức Di Lặc gảy móng tay ra hiệu, cửa ấy tự mở ra, cho phép Thiện Tài vào xem lâu đài rộng lớn vô cùng ấy bằng với hư không và nghe pháp âm vi diệu không thể nghĩ bàn. Thiện Tài liền được vô lượng tổng trì, ở ngôi vị Bồ Tát tự tại giải thoát không thể nghĩ bàn; lại bảo tham vấn Bồ Tát Văn Thù.
(Tiếng Phạn là Tỳ Lô Giá Na, tiếng Hoa là Biến Nhất Thiết Xứ).
Tham 52. Thiện Tài vâng lời, đến nước Phổ Môn, thành Tô Ma Na, suy nghĩ, xem xét, ước mong được thấy Văn Thù Sư Lợi. Ngay lúc ấy, Văn Thù Sư Lợi, từ xa, đưa cánh tay phải, hơn 110 Do Tuần, rờ đỉnh đầu Thiện Tài, nói cho nghe Pháp nhiệm mầu, làm cho chứng được vô số pháp môn, đầy đủ ánh sáng vô lượng; lại bảo nên vào đạo tràng hạnh Phổ Hiền, và Văn Thù Sư Lợi vẫn tiếp xúc với Thiện Tài từ chỗ ở của ông, mà không xuất hiện. Vì thế, Thiện Tài ao ước thấy Bồ Tát Phổ Hiền.
Tham 53. Thiện Tài từ chỗ Văn Thù Sư Lợi, đã chứng được Tam Muội, làm chủ các căn, một lòng tìm gặp Bồ Tát Phổ Hiền, phát tâm Tinh Tấn lớn lao, không thối lui, thì thấy Bồ Tát Phổ Hiền đang ở trước Như Lai trong pháp hội, ngồi trên tòa sư tử hoa sen báu. Trong từng lỗ chân lông, phóng ra ánh sáng rợp trời như mây, khiến cho chúng sanh sanh tâm vui mừng, Thiện Tài thấy Văn Thù như vậy rồi, vui mừng đến nhảy cửng. Bồ Tát Phổ Hiền liền đưa tay phải xoa đầu, nói pháp cho nghe, Thiện Tài liền được tất cả Tam Muội số nhiều như vi trần.

Lục Thập Nhị Kiến
● 六十二見 (Đại Niết Bàn Kinh)
Ngoại đạo, đối với năm ấm: Sắc, thọ, tưởng, hành, thức, mỗi ấm có bốn ý kiến, khác nhau nên thành hai ý kiến, qua ba thời quá khứ, hiện tại, vị lai thành ra 60 ý kiến. Từ 60 ý kiến này đều lấy hai kiến đoạn, thường làm căn bản thì tổng cộng được 62 ý kiến. (Bốn ý kiến là, ở trong năm ấm:
1) Cho là sắc lớn ta nhỏ: ta ở trong sắc;
2) Ta là thần ngã, nghĩa là Thức Thần, lại cho ta lớn sắc nhỏ: sắc ở trong ta;
3) Lìa sắc là ta;
4) Sắc là ta. Sắc ấm như thế, thọ, tưởng, hành, thức cũng như vậy).