---o0o---
Chú thích
- S: nguyên tác tiếng Sanskrit của mục từ dạng La-tinh hóa
- P: nguyên tác tiếng Pàli của mục từ dạng La-tinh hóa
- A: tiếng Anh
- H: tiếng Hán
- Ph: tiếng Pháp
- T: tên mục từ bằng tiếng Tây Tạng dạng La-tinh hóa.
- Hâ: các hình thức phiên âm tiếng Việt khác nhau của một mục từ.
- Hd: các hình thức dịch nghĩa khác nhau của một mục từ.
- Td: tân dịch.
- Cd: cựu dịch.
- Đl: đối lại
- x: xem
- Đn: đồng nghĩa.
- Vd: ví dụ
- Gđ: cách gọi đầy đủ của một mục từ.
- Gt: cách gọi giản lược hay vắn tắt của một mục từ.
- Cg: hình thức đồng nghĩa hay tên gọi khác của một mục từ.
- Tên khoa học: tên gọi theo khoa học của một mục từ.
- k. ng.: khẩu ngữ
- X.: xem.
- CĐTĐL: Cảnh Đức Truyền Đăng lục
- CTTNL: Cổ tôn túc ngữ lục
- ĐQMT: Đại quang minh tạng
- DTNL: Duy Tắc ngữ lục
- GTPĐL: Gia Thái Phổ Đăng lục
- HĐNL: Hư Đường ngữ lục
- HSLNMDT: Hám Sơn Lão Nhân Mộng Du tập
- KTTQTĐL: Kiến trung tịnh quốc tục đăng lục
- LĐHY: Liên Đăng Hội Yếu
- LSPGĐT: Lịch Sử Phật Giáo Đàng Trong
- MANL: Mật Am ngữ lục
- MBTL: Minh Bản Tạp lục
- MGNL: Minh Giác ngữ lục
- NĐHN: Ngũ Đăng Hội Nguyên
- NGCTT: Ngũ Gia Chính Tông Tán
- NHQL: Nguyên Hiền quảng lục
- NLNL: Nguyên Lai ngữ lục
- NTNL: Như Tịnh ngữ lục
- PDNL: Pháp Diễn ngữ lục
- PDNL: Phần Dương ngữ lục
- PKNL: Phạm Kỳ ngữ lục
- PQĐTĐ: Phật Quang Đại Từ Điển
- TBCTT: Tăng Bảo Chính Tục truyện
- TLTBT: Thiền Lâm Tăng Bảo truyện.
- ThQST: Thiền Quan Sách Tiến
- TĐT: Tổ Đường tập
- TCTT: Tống Cao Tăng truyện
- TTĐL: Tục Truyền Đăng lục
- ThMMBTSTL: Thiên Mục Minh Bản Thiền sư tạp lục
- VHVNTH 1989-1995: Văn hóa Việt Nam Tổng Hợp 1989-1995

---o0o---

----------------------------- Pháp Số Căn Bản - Cs Hạnh Cơ -----------------------------
● Chín Phẩm Hoa Sen. Theo giáo lí của tông Tịnh Độ (một trong các tông phái Phật giáo đại thừa) thì trong vũ trụ có một thế giới tên là Cực Lạc (hay Tịnh Độ), là quốc độ của Đức Phật A Di Đà. Sở dĩ có tên như vậy là vì quốc độ ấy hoàn toàn trong sạch, đẹp đẽ (từ các loài hữu tình cho đến các loài vô tình), hoàn toàn an vui, hạnh phúc, trí tuệ cao diệu, sống lâu vô lượng, chứ không phải xấu xa, dơ bẩn, sinh sinh tử tử, đầy dẫy tham sân si phiền não, ngập tràn đau khổ xót xa như thế giới chúng ta hiện sống ở đây. Theo đại nguyện của đức Phật A Di Đà thì bất cứ chúng sinh nào cũng có thể cầu được vãng sinh về thế giới Cực Lạc của Ngài, và khi đã được vãng sinh về đó thì sẽ luôn luôn có được các hoàn cảnh và điều kiện thuận lợi để tu tập thẳng đến quả vị giác ngộ, vĩnh viễn không bao giờ bị luân chuyển trở lại vào các thế giới khổ đau. Muốn được vãng sinh về Tịnh Độ, hành giả trước hết phải có ý chí, phải có tâm tha thiết mong cầu vãng sinh, và sau đó là chuyên cần tu tập tịnh nghiệp làm nhân tốt cho việc vãng sinh. Chúng sinh ở cõi Tịnh Độ được Hóa Sinh từ hoa sen, và tùy theo tịnh nghiệp nhiều ít của mỗi người mà sẽ được vãng sinh về ở một trong chín bậc hoa sen cao thấp khác nhau, gọi là “chín phẩm hoa sen”. Chín phẩm hoa sen này do đặt trên căn bản ba loại căn tánh của hành giả mà phân chia: Đó là căn tánh bậc thượng, căn tánh bậc trung và căn tánh bậc hạ. Mỗi loại căn tánh đó lại chia làm 3 bậc thượng, trung, hạ; cho nên có cả thảy là 9 phẩm.
Tóm lại, 9 phẩm hoa sen gồm có 3 cấp: trên (thượng), giữa (trung), dưới (hạ); và mỗi cấp lại chia làm ba bậc: cao (thượng), vừa (trung), thấp (hạ), như sau:
1. Bậc cao của cấp trên (Thượng Phẩm Thượng Sinh - Thượng Thượng Phẩm): Đây là bậc cao nhất trong 9 phẩm hoa sen. Để được vãng sinh về bậc này, hành giả tu pháp môn Tịnh Độ, trước tiên phải phát khởi 3 tâm:
1) tâm chí thành,
2) tâm tin sâu,
3) tâm hồi hướng phát nguyện; thứ đến phải tu tập 3 tịnh nghiệp:
1) giữ lòng từ bi không sát sinh, hành trì trọn vẹn giới luật đã thọ,
2) đọc tụng kinh điển Đại Thừa,
3) tu hành 6 niệm . Hành giả tinh tấn dũng mãnh, đến giờ phút lâm chung, đức Bồ Tát Quán Thế Âm bưng đài kim cang, cùng với đức Bồ Tát Đại Thế Chí, đến trước hành giả, Đức Phật A Di Đà phóng ánh sáng lớn chiếu đến thân thể hành giả, và hành giả liền được Đức Phật cùng với hai vị Bồ Tát đưa tay tiếp dẫn.
2. Bậc vừa của cấp trên (Thượng Phẩm Trung Sinh - Thượng Trung Phẩm): Dưới bậc thượng thượng phẩm là bậc thượng trung phẩm. Để được vãng sinh về bậc này, hành giả cũng phát khởi 3 tâm (như trên), tuy không thọ trì đọc tụng và tu hành theo giáo pháp Đại Thừa, nhưng hiểu rõ đệ nhất nghĩa đế, tin sâu lí nhân quả; thì đến giờ phút lâm chung, Đức Phật A Di Đà, hai đức Bồ Tát Quán Thế Âm và Đại Thế Chí, cùng vô lượng đại chúng, bưng đài bằng vàng y, đến trước hành giả, đưa tay tiếp dẫn.
3. Bậc thấp của cấp trên (Thượng Phẩm Hạ Sinh - Thượng Hạ Phẩm): Dưới bậc thượng trung phẩm là bậc thượng hạ phẩm. Để được vãng sinh về bậc này, tuy hành giả không thể thọ trì đọc tụng và hiểu rõ nghĩa lí của giáo pháp Đại Thừa, nhưng tin sâu lí nhân quả; thì đến giờ phút lâm chung, Đức Phật A Di Đà cùng hai đức Bồ Tát Quán Thế Âm, Đại Thế Chí, và chư thánh chúng, cầm hoa sen vàng, hóa hiện ra 500 vị Hóa Phật, đến trước hành giả đưa tay tiếp dẫn.
4. Bậc cao của cấp giữa (Trung Phẩm Thượng Sinh - Trung Thượng Phẩm): Đây là bậc cao nhất của cấp giữa, tiếp dưới bậc thượng phẩm hạ sinh. Để được vãng sinh về bậc này, hành giả hành trì trọn vẹn 5 giới, thường tu 8 trai giới, không tạo tội ngũ nghịch, không lầm lỗi. Đến giờ phút lâm chung, Đức Phật A Di Đà cùng chư thánh chúng, phóng luồng ánh sáng sắc vàng kim, chiếu đến hành giả. Hành giả trông thấy như thế, Tâm Sinh vui mừng, tức thì thấy thân mình ngồi trên đài hoa sen.
5. Bậc vừa của cấp giữa (Trung Phẩm Trung Sinh - Trung Trung Phẩm): Tiếp dưới bậc trung thượng phẩm là bậc trung trung phẩm. Để được vãng sinh vể bậc này, hành giả tu 8 trai giới trọn một ngày một đêm, hoặc hành trì trọn vẹn giới sa di hay giới cụ túc trong một ngày một đêm, oai nghi tề chỉnh không thiếu sót. Đến giờ phút lâm chung, hành giả thấy được Đức Phật A Di Đà cùng chư thánh chúng phóng luồng ánh sáng sắc vàng kim, bưng đài sen bảy báu đến tiếp dẫn.
6. Bậc thấp của cấp giữa (Trung Phẩm Hạ Sinh - Trung Hạ Phẩm): Người Thiện nam hay tín nữ nào, trong đời sống hằng ngày, hết lòng hiếu dưỡng cha mẹ, làm các việc nhân nghĩa giúp ích cho đời; rồi đến giờ phút lâm chung lại có duyên gặp được Thiện tri thức nói cho nghe về cõi nước an vui của Đức Phật A Di Đà, cùng 48 lời nguyện của tì kheo Pháp Tạng; người ấy chí thành tin tưởng, muốn vãng sinh, thì liền được vãng sinh về bậc trung hạ phẩm này.
7. Bậc cao của cấp dưới (Hạ Phẩm Thượng Sinh - Hạ Thượng Phẩm): Người làm nhiều nghiệp ác, phỉ báng kinh điển Đại Thừa, không bao giờ biết hổ thẹn, nhưng đến giờ phút lâm chung, nếu có cơ duyên gặp được Thiện tri thức nói cho nghe tên 12 bộ kinh Đại Thừa, và được dạy cho cách chắp tay xưng niệm danh hiệu “Nam Mô A Di Đà Phật”; người ấy nghe kinh và xưng niệm danh hiệu Phật rồi, liền dứt trừ được tội chướng trong trăm nghìn kiếp. Lúc bấy giờ, hóa thân của Đức Phật A Di Đà cùng hóa thân của hai đức Bồ Tát Quán Thế Âm, Đại Thế Chí đồng đến tiếp dẫn, người ấy liền được vãng sinh về hoa sen bậc này.
8. Bậc vừa của cấp dưới (Hạ Phẩm Trung Sinh - Hạ Trung Phẩm): Người hủy phạm 5 giới, 8 giới, và cụ túc giới, ăn cắp vật dụng của tăng chúng, nói pháp bất tịnh, mà tâm không biết hổ thẹn, đến giờ phút lâm chung, lửa ở địa ngục liền ập tới bức bách; nhưng ngay lúc đó, nếu có cơ duyên gặp được Thiện tri thức tán thán uy đức của Đức Phật A Di Đà, người ấy liền dứt trừ được tội chướng sinh tử trong 80 ức kiếp, lửa địa ngục trở thành hơi mát mẻ, thổi các hoa trời, trong những hoa đó đều có hóa thân Phật và chư vị Bồ Tát đồng đến tiếp dẫn, liền được vãng sinh về hoa sen bậc này.
9. Bậc thấp của cấp dưới (Hạ Phẩm Hạ Sinh - Hạ Hạ Phẩm): Đây là bậc thấp nhất trong 9 phẩm hoa sen. Người tạo tội ngũ nghịch, thập ác, không điều ác gì mà không làm; nhưng đến giờ phút lâm chung, nếu có cơ duyên gặp được Thiện tri thức xót thương an ủi, nói cho nghe Phật Pháp nhiệm mầu, dạy cho phép niệm Phật. Người ấy liền vui vẻ, đem tâm chí thành, cố gắng niệm danh hiệu “Nam Mô A Di Đà Phật” liên tiếp 10 lần, thì cứ mỗi niệm dứt trừ được tội chướng sinh tử trong 80 ức kiếp, liền thấy có hoa sen vàng lớn như mặt trời ngay ở trước mặt; và người ấy được vãng sinh về hoa sen bậc hạ hạ phẩm ở nước Cực Lạc.