---o0o---
Chú thích
- S: nguyên tác tiếng Sanskrit của mục từ dạng La-tinh hóa
- P: nguyên tác tiếng Pàli của mục từ dạng La-tinh hóa
- A: tiếng Anh
- H: tiếng Hán
- Ph: tiếng Pháp
- T: tên mục từ bằng tiếng Tây Tạng dạng La-tinh hóa.
- Hâ: các hình thức phiên âm tiếng Việt khác nhau của một mục từ.
- Hd: các hình thức dịch nghĩa khác nhau của một mục từ.
- Td: tân dịch.
- Cd: cựu dịch.
- Đl: đối lại
- x: xem
- Đn: đồng nghĩa.
- Vd: ví dụ
- Gđ: cách gọi đầy đủ của một mục từ.
- Gt: cách gọi giản lược hay vắn tắt của một mục từ.
- Cg: hình thức đồng nghĩa hay tên gọi khác của một mục từ.
- Tên khoa học: tên gọi theo khoa học của một mục từ.
- k. ng.: khẩu ngữ
- X.: xem.
- CĐTĐL: Cảnh Đức Truyền Đăng lục
- CTTNL: Cổ tôn túc ngữ lục
- ĐQMT: Đại quang minh tạng
- DTNL: Duy Tắc ngữ lục
- GTPĐL: Gia Thái Phổ Đăng lục
- HĐNL: Hư Đường ngữ lục
- HSLNMDT: Hám Sơn Lão Nhân Mộng Du tập
- KTTQTĐL: Kiến trung tịnh quốc tục đăng lục
- LĐHY: Liên Đăng Hội Yếu
- LSPGĐT: Lịch Sử Phật Giáo Đàng Trong
- MANL: Mật Am ngữ lục
- MBTL: Minh Bản Tạp lục
- MGNL: Minh Giác ngữ lục
- NĐHN: Ngũ Đăng Hội Nguyên
- NGCTT: Ngũ Gia Chính Tông Tán
- NHQL: Nguyên Hiền quảng lục
- NLNL: Nguyên Lai ngữ lục
- NTNL: Như Tịnh ngữ lục
- PDNL: Pháp Diễn ngữ lục
- PDNL: Phần Dương ngữ lục
- PKNL: Phạm Kỳ ngữ lục
- PQĐTĐ: Phật Quang Đại Từ Điển
- TBCTT: Tăng Bảo Chính Tục truyện
- TLTBT: Thiền Lâm Tăng Bảo truyện.
- ThQST: Thiền Quan Sách Tiến
- TĐT: Tổ Đường tập
- TCTT: Tống Cao Tăng truyện
- TTĐL: Tục Truyền Đăng lục
- ThMMBTSTL: Thiên Mục Minh Bản Thiền sư tạp lục
- VHVNTH 1989-1995: Văn hóa Việt Nam Tổng Hợp 1989-1995

---o0o---

----------------------------- Từ Điển Đa Ngôn Ngữ - Cs Minh Thông -----------------------------
● Xem Ba Mươi Bảy Phẩm Trợ Đạo.
----------------------------- Tam Tạng Pháp Số - Cs Lê Hồng Sơn -----------------------------
● 三十七道品 (Pháp Giới Thứ Đệ)
Đạo nghĩa là có thể lưu thông. Phẩm giống như loại.
Một, Tứ Niệm Xứ. Niệm tức là tưởng niệm. Xứ tức là Tâm Pháp mà thân nhận (lãnh), gồm có bốn:
1) Thân Niệm Xứ: Quán sắc thân này đều là không sạch (bất tịnh);
2) Thọ Niệm Xứ: Quán các việc tốt, xấu lãnh thọ đều là khổ;
3) Tâm Niệm Xứ: Quán tâm thức này vô thường vì luôn sanh và diệt;
4) Pháp Niệm Xứ: Quán các pháp nhờ nhân duyên sanh đều không có ngã.
Hai, Tứ Chánh Cần. Chánh là không tà. Cần nghĩa là không lười biếng. Gồm có bốn:
1) Dĩ Sanh Ác Linh Vĩnh Đoạn: Tất cả ác pháp, nếu chúng đã sanh thì phải siêng năng một lòng quyết bỏ, làm cho chúng vĩnh viễn không còn;
2) Vị Sanh Ác Linh Bất Sanh: Tất cả ác pháp, nếu chúng chưa sanh, phải siêng năng một lòng ngăn chặn, làm cho chúng không manh nha trở lại được;
3) Vị Sanh Thiện Linh Sanh: Các pháp lành, nếu chúng chưa sanh, thì phải siêng năng một lòng dũng mãnh, làm cho chúng phát sanh;
4) Dĩ Sanh Thiện Linh Tăng Trưởng: Các pháp lành, nếu đã sanh rồi, thì phải siêng năng một lòng tu tập, khiến cho chúng tăng trưởng.
Ba, Tứ Như Ý Túc. Pháp mình đang tu tập được đầy đủ như ý nguyện.
1) Dục Như Ý Túc: Pháp mình đang thích thú tu tập được đầy đủ như ý nguyện;
2) Tinh Tấn Như Ý Túc: Đối với pháp mình đang tu chuyên chú một lòng, không chút gián đoạn, đầy đủ như ý nguyện;
3) Niệm Như Ý Túc: Đối với pháp mình đang tu ghi nhớ không quên, đầy đủ như như ý nguyện;
4) Tư Duy Như Ý Túc: Tâm suy nghĩ pháp mình đang tu, không thể quên mất, đầy đủ như ý nguyện.
Bốn, Ngũ Căn. Căn có nghĩa là năng sanh. Vì năm căn này hay sanh tất cả pháp lành.
1) Tín Căn: Tin vào Chánh Đạo;
2) Tinh Tấn Căn: Tu Tập theo chánh pháp tinh ròng và không gián đoạn;
3) Niệm Căn: Đối với pháp, ghi nhớ không quên;
4) Định Căn: Giữ tâm không thể tán loạn;
5) Huệ Căn: Đối với các pháp quán sát rõ ràng.
Năm, Ngũ Lực. Lực tức là công dụng của sức mạnh, có thể phá việc ác, thành tựu việc lành:
1) Tín Lực: Tín căn lớn mạnh có khả năng phá tan những nghi ngờ;
2) Tinh Tấn Lực: Căn siêng năng lớn mạnh có khả năng phá tan sự lười biếng của thân, tâm, thành tựu sự nghiệp xuất thế;
3) Niệm Lực: Niệm Căn lớn mạnh có khả năng phá tan các tà niệm, thành tựu công đức của chánh niệm xuất thế;
4) Định Lực: Định Căn lớn mạnh có khả năng phá tan loạn tưởng, phát sinh ra các Thiền Định;
5) Huệ lực: Huệ Căn tăng tưởng có khả năng ngăn chặn kiến, Tư Hoặc của ba cõi, phát sanh ra vô lậu chân thật.
(Vô lậu chân thật là bậc A La Hán dứt hết kiến, Tư Hoặc không còn rơi vào sống, chết trong ba cõi, khác với Sơ Quả vân vân, nên gọi là chân thật. Phân biệt gọi là Kiến Hoặc. Tham ái là Tư Hoặc).
Sáu, Thất Giác Phần. Giác tức là hiểu rõ. Phần tức thành phần. Vì bảy pháp này, mỗi thứ đều có phân thành phần giống nhau:
1) Trạch Giác Phần: Chọn lựa các pháp chân hay ngụy;
2) Tinh Tấn Giác Phần: Tu Tập đạo pháp không gián đoạn;
3) Hỷ Giác Phần: Liễu ngộ pháp chân thật nhận được niềm vui sướng;
4) Trừ Giác Phần: Dứt trừ các Tà Kiến, phiền não;
5) Xả Giác Phần: Lìa bỏ cảnh nhớ nghĩ chấp trước và những hiểu biết sai lầm;
6) Định Giác Phần: Hiểu rõ chỗ phát sanh của Thiền Định;
7) Niệm Giác Phần: Tư Duy về đạo pháp đang tu tập.
Bảy, Bát Chánh Đạo. Không tà gọi là chánh. Có khả năng thông suốt gọi là đạo:
1) Chánh Kiến: Có khả năng thấy được chân lý;
2) Chánh Tư Duy: Tâm không dối trá;
3) Chánh Ngữ: Lời nói không dối trá;
4) Chánh nghiệp: Nghiệp lành, trong sạch;
5) Chánh mạng: Theo pháp xin ăn nuôi mạng sống;
6) Chánh Tinh Tấn: Tu Tập các đạo hạnh không chút gián đạo;
7) Chánh Niệm: Chuyên tâm ghi nhớ pháp lành;
8) Chánh Định: Nhất tâm ở trong lý chân không.