---o0o---
Chú thích
- S: nguyên tác tiếng Sanskrit của mục từ dạng La-tinh hóa
- P: nguyên tác tiếng Pàli của mục từ dạng La-tinh hóa
- A: tiếng Anh
- H: tiếng Hán
- Ph: tiếng Pháp
- T: tên mục từ bằng tiếng Tây Tạng dạng La-tinh hóa.
- Hâ: các hình thức phiên âm tiếng Việt khác nhau của một mục từ.
- Hd: các hình thức dịch nghĩa khác nhau của một mục từ.
- Td: tân dịch.
- Cd: cựu dịch.
- Đl: đối lại
- x: xem
- Đn: đồng nghĩa.
- Vd: ví dụ
- Gđ: cách gọi đầy đủ của một mục từ.
- Gt: cách gọi giản lược hay vắn tắt của một mục từ.
- Cg: hình thức đồng nghĩa hay tên gọi khác của một mục từ.
- Tên khoa học: tên gọi theo khoa học của một mục từ.
- k. ng.: khẩu ngữ
- X.: xem.
- CĐTĐL: Cảnh Đức Truyền Đăng lục
- CTTNL: Cổ tôn túc ngữ lục
- ĐQMT: Đại quang minh tạng
- DTNL: Duy Tắc ngữ lục
- GTPĐL: Gia Thái Phổ Đăng lục
- HĐNL: Hư Đường ngữ lục
- HSLNMDT: Hám Sơn Lão Nhân Mộng Du tập
- KTTQTĐL: Kiến trung tịnh quốc tục đăng lục
- LĐHY: Liên Đăng Hội Yếu
- LSPGĐT: Lịch Sử Phật Giáo Đàng Trong
- MANL: Mật Am ngữ lục
- MBTL: Minh Bản Tạp lục
- MGNL: Minh Giác ngữ lục
- NĐHN: Ngũ Đăng Hội Nguyên
- NGCTT: Ngũ Gia Chính Tông Tán
- NHQL: Nguyên Hiền quảng lục
- NLNL: Nguyên Lai ngữ lục
- NTNL: Như Tịnh ngữ lục
- PDNL: Pháp Diễn ngữ lục
- PDNL: Phần Dương ngữ lục
- PKNL: Phạm Kỳ ngữ lục
- PQĐTĐ: Phật Quang Đại Từ Điển
- TBCTT: Tăng Bảo Chính Tục truyện
- TLTBT: Thiền Lâm Tăng Bảo truyện.
- ThQST: Thiền Quan Sách Tiến
- TĐT: Tổ Đường tập
- TCTT: Tống Cao Tăng truyện
- TTĐL: Tục Truyền Đăng lục
- ThMMBTSTL: Thiên Mục Minh Bản Thiền sư tạp lục
- VHVNTH 1989-1995: Văn hóa Việt Nam Tổng Hợp 1989-1995

---o0o---

----------------------------- Từ Điển Đa Ngôn Ngữ - Cs Minh Thông -----------------------------
● Fa-jung (C), Farong (C), Hōyū (J).
----------------------------- Trích Lục Phật Học - Cs Hạnh Cơ -----------------------------
● (594-657): là vị thiền sư đời Đường, khai tổ của tông Ngưu Đầu, người đời xưng là Ngưu Đầu Pháp Dung. Ngài họ Vi, quê ở Nhuận-châu (huyện Trấn-giang, tỉnh Giang-tô), 19 tuổi đã bác thông kinh sử, tình cờ được xem kinh Bát Nhã, bèn kính tin Phật pháp; liền vào núi Mao xin xuất gia với pháp sư Quế. Trải 20 năm tinh cần tu tập không giải đãi, được thể nhập pháp môn đại diệu. Năm 643 ngài lập riêng thiền thất ở núi Ngưu-đầu, chuyên tu thiền quán, học lữ các nơi qui tụ theo học có đến hơn trăm người. Tổ Đạo Tín nghe tiếng, thân hành đến nơi trao cho pháp môn đốn giáo đã từng được tổ Tăng Xán truyền cho. Từ đó, núi này trở thành trung tâm của một pháp hệ Thiền Tông, gọi là tông Ngưu-đầu, truyền thừa được sáu đời thì suy vi. Ngài thị tịch năm 657, thế thọ 64 tuổi.
----------------------------- Từ Điển Thiền Tông Hán Việt - Hân Mẫn - Thông Thiền -----------------------------
● 法 融. 1. Tăng nhân đời Đường (594-657), Thiền Tổ tông Ngưu Đầu, họ Vi, người Diên Lăng, Nhuận Châu (Tây nam Đơn Dương, Giang Tô), Trung Quốc. Năm 19 tuổi thông suốt kinh sử. Về sau đọc kinh Bát Nhã có ngộ, vào Mao Sơn xuất gia với Pháp sư Quỳnh Tam Luận Tông. Niên hiệu Trinh Quán thứ 17 (643) sư cất riêng một thiền thất bằng tranh dưới hang động phía bắc chùa U Thê, núi Ngưu Đầu, Kim Lăng (Nam Kinh) suốt ngày tọa thiền chuyên tâm tu hành. Niên hiệu Vĩnh Huy thứ 3 (652) được mời đến chùa Kiến Sơ thuyết pháp, thính giả đông đảo. Người đời gọi thiền pháp ấy là “Ngưu Đầu Thiền”. Về sau gọi pháp hệ là “Ngưu Đầu Tông”. Tương truyền Đạo Tín từng vào núi Ngưu Đầu truyền trao pháp môn đốn giáo cho sư rồi trở ra, Ngưu Đầu Thiền chịu ảnh hưởng của Tam Luận tông và Thiền Tông, chú ý vào không tịch. Thiền phong chú trọng ở chỗ vô tâm tuyệt quán, hoặc tuyệt quán vong thủ, rất giống với thiền pháp của Đạo Tín. Người đời sau cũng gọi sư là “Ngưu Đầu Sơn Tăng”, “Dung Đại Sư”, “Huệ Dung”. Tác phẩm: Tâm Minh.
● 2. Thiền tăng Bắc Tông đời Đường (747-835), họ Nghiêm, người Lãng Trung (Tứ Xuyên), Trung Quốc. Năm 13 tuổi xuất gia, là đệ tử của Huệ Hưu chùa Trường Lạc. Sư thông hiểu kinh luận, nghiêm minh giới luật, từng giảng thuyết “Nam Sơn Luật Sao”. Về sau đi du phương thấy đệ tử của Tung Tịch cử dương Thiền đạo liền theo hầu hạ được truyền tâm pháp. Sư ở chùa Phúc Ninh, Dặc Dương (Giang Tây), người tham học rất đông.
● 3. Thiền tăng đời Lý (?-1174), thuộc dòng Tỳ Ni Đa Lưu Chi đời thứ 15, nối pháp Thiền Sư Khánh Hỷ. Sư họ Lê quê ở Bối Lý, là dòng dõi Ái Châu Mục Lê Lương, dưới thời Đường. Trải 15 đời làm Châu Mục, gia tộc vinh hiển. Cha là Huyền Ngập hiệu Tăng Phán. Thuở bé sư theo Tăng thống Khánh Hỷ xuất gia. Khánh Hỷ thấy sư khen là kỳ đặc, bèn đem pháp ấn trao cho. Từ đó, sư mặc ý ngao du sơn thủy, tùy duyên hóa đạo. Khi thời thế đến, sư dừng ở chùa Khai Giác trên ngọn Thứu Phong. Hằng ngày môn đồ tìm đến tham vấn đầy thất. Sau, sư về núi Ma Ni ở phủ Thanh Hóa, dựng ngôi chùa Hương Nghiêm rồi trụ trì. Niên hiệu Thiên Cảm Chí Bảo thứ 1 (1174) nhằm năm Giáp Ngọ, ngày mùng 5 tháng 2, sư không bệnh mà tịch. Môn nhân là Đạo Lâm… làm lễ hỏa táng, xây tháp thờ sư tại Bản Sơn. Theo: Thiền Sư Việt Nam của HT. Thanh Từ.