---o0o---
Chú thích
- S: nguyên tác tiếng Sanskrit của mục từ dạng La-tinh hóa
- P: nguyên tác tiếng Pàli của mục từ dạng La-tinh hóa
- A: tiếng Anh
- H: tiếng Hán
- Ph: tiếng Pháp
- T: tên mục từ bằng tiếng Tây Tạng dạng La-tinh hóa.
- Hâ: các hình thức phiên âm tiếng Việt khác nhau của một mục từ.
- Hd: các hình thức dịch nghĩa khác nhau của một mục từ.
- Td: tân dịch.
- Cd: cựu dịch.
- Đl: đối lại
- x: xem
- Đn: đồng nghĩa.
- Vd: ví dụ
- Gđ: cách gọi đầy đủ của một mục từ.
- Gt: cách gọi giản lược hay vắn tắt của một mục từ.
- Cg: hình thức đồng nghĩa hay tên gọi khác của một mục từ.
- Tên khoa học: tên gọi theo khoa học của một mục từ.
- k. ng.: khẩu ngữ
- X.: xem.
- CĐTĐL: Cảnh Đức Truyền Đăng lục
- CTTNL: Cổ tôn túc ngữ lục
- ĐQMT: Đại quang minh tạng
- DTNL: Duy Tắc ngữ lục
- GTPĐL: Gia Thái Phổ Đăng lục
- HĐNL: Hư Đường ngữ lục
- HSLNMDT: Hám Sơn Lão Nhân Mộng Du tập
- KTTQTĐL: Kiến trung tịnh quốc tục đăng lục
- LĐHY: Liên Đăng Hội Yếu
- LSPGĐT: Lịch Sử Phật Giáo Đàng Trong
- MANL: Mật Am ngữ lục
- MBTL: Minh Bản Tạp lục
- MGNL: Minh Giác ngữ lục
- NĐHN: Ngũ Đăng Hội Nguyên
- NGCTT: Ngũ Gia Chính Tông Tán
- NHQL: Nguyên Hiền quảng lục
- NLNL: Nguyên Lai ngữ lục
- NTNL: Như Tịnh ngữ lục
- PDNL: Pháp Diễn ngữ lục
- PDNL: Phần Dương ngữ lục
- PKNL: Phạm Kỳ ngữ lục
- PQĐTĐ: Phật Quang Đại Từ Điển
- TBCTT: Tăng Bảo Chính Tục truyện
- TLTBT: Thiền Lâm Tăng Bảo truyện.
- ThQST: Thiền Quan Sách Tiến
- TĐT: Tổ Đường tập
- TCTT: Tống Cao Tăng truyện
- TTĐL: Tục Truyền Đăng lục
- ThMMBTSTL: Thiên Mục Minh Bản Thiền sư tạp lục
- VHVNTH 1989-1995: Văn hóa Việt Nam Tổng Hợp 1989-1995

---o0o---

----------------------------- Từ Điển Đa Ngôn Ngữ - Cs Minh Thông -----------------------------
● Pañcanīvaraṇāni (S).
----------------------------- Phật Học Danh Số - Ns Đức Trí -----------------------------
● Ngũ cái là năm thứ phiền não che bít tâm tánh, không cho thiện pháp nảy sanh, cũng gọi là ngũ ác.
1. Tham dục : Tham muốn mọi thứ nhất là tình dục.
2. Sân nhuế : giận hờn, nóng nảy.
3. Thụy miên : Biếng nhác mê ngủ.
4. Trạo hối : Xao động, buồn rầu nơi tâm tướng.
5. Nghi pháp : Nghi ngờ, nghi hoặc chánh pháp.
Người tu hành khi thấy trong người có một trong ngũ cái, bèn nhập pháp chánh niệm,xét rằng chính mình chẳng có thứ phiền não ấy,người xét thấy rằng ngũ cái sanh ra nơi mình bằng cách nào và biết cách hạ chúng nó. Khi những mối lòng ấy bị hạ thì không còn dấy động trở lên nữa.Người tu được tự tại thoát khỏi những phiền não che lấp tâm linh. Muốn hạ và dẹp ngũ cái hành giả phải thực hành sáu cách sau :
1. Chiêm nghiệm một tư tưởng làm nảy sanh sự chán chường.
2. Ngẫm lại những sự trước trong thân.
3. Thống trị và giữ gìn lục căn.
4. Gần gũi thiện tri thức.
5. Đọc tụng Kinh điển.
6. Bớt ăn uống( ăn ít lại, ăn chay, ăn ngọt)
- Kinh Niết Bàn( quyển 17) : Hễ lìa ngũ cái, thì sở kiến trở nên trong sạch. Kinh Niết Bàn ( quyển 25) : Hãy chuyên tâm nghe và thọ trì 12 bộ Kinh, ắt lìa khỏi ngũ cái.
----------------------------- Pháp Số Căn Bản - Cs Hạnh Cơ -----------------------------
● Năm Thứ Che Lấp. Đây là năm loại phiền não thường che lấp tâm tính của chúng sinh, khiến cho các pháp lành không thể phát sinh được:
1. Tham Dục: Tham đắm ngũ dục không biết chán, do đó mà tâm tính bị che lấp.
2. Sân Hận: Gặp hoàn cảnh không vừa ý thì sinh cáu giận bực tức, do đó mà tâm tính bị che lấp.
3. Hôn Miên: Hôn trầm và ham ngủ, làm cho tâm tính trì trệ, lười biếng, không tỉnh táo, không tích cực hoạt động, tu tập.
4. Trạo Hối: Tâm chao động lăng xăng, tán loạn, mãi ôm giữ những việc xấu đã qua rồi sinh phiền muộn, làm cho không định tĩnh, thảnh thơi, nhẹ nhàng.
5. Nghi Pháp: Đối với giáo pháp thì nghi ngờ, do dự, khiến cho tín tâm không phát khởi được.
----------------------------- Tam Tạng Pháp Số - Cs Lê Hồng Sơn -----------------------------
● 五蓋 (Pháp Giới Thứ Đệ)
Cái là che đậy. Chúng sanh do năm dục làm mê hoặc, che mờ tâm thức, nên đối với Chánh Đạo không thể hiểu được, chìm đắm trong ba cõi, không sao ra được.
Một, Tham Dục Cái. Tham Dục là tom góp không chán gọi là tham; mong muốn, yêu thích gọi là dục. Chúng sanh tham ái các pháp ở thế gian như nam, nữ, sắc, thinh, hương, vị, xúc, pháp và tiền của, châu báu không biết chán. Vì sự ham muốn này, che đậy tâm thức nên Thiền Định, pháp lành không thể phát sanh, chìm đắm trong ba cõi, không ra khỏi được, nên gọi là cái.
Hai, Sân Khuể Cái. Sân Khuể tức là tâm giận dữ. Chúng sanh đối với cảnh trái ý nghịch lòng hoặc nhớ lại người khác đã làm cho mình buồn phiền nên sanh tâm giận dữ. Vì sự giận dữ này, che lấp tâm thức, nên Thiền Định, pháp lành không thể phát sanh, chìm đắm trong ba cõi, không ra khỏi được, nên gọi là cái.
Ba, Thụy Miên Cái. Thụy là Ý Thức mê mờ; miên là năm thức trước mờ tối. Chúng sanh vì sự ngủ nghỉ này, che mờ tâm thức; Thiền Định, pháp lành không thể phát sanh, chìm đắm trong ba cõi, không có ngày ra khỏi, nên gọi là cái.
Bốn, Trạo Hối Cái. Trạo hối: trạo là động, thân lao chao, không yên định, rồi sanh và suy nghĩ, trong tâm, những buồn phiền là hối. Chúng sanh vì tâm lao chao, tâm phiền muộn này, che mờ tâm thức, Thiền Định, pháp lành không thể phát sanh, chìm đắm trong ba cõi, không có ngày ra khỏi, nên gọi là cái.
Năm, Nghi Cái. Nghi là do dự, không quyết định, tức là si mê, lầm lạc. Vô Minh làm mờ tối, chúng sanh không phân biệt được chơn giả. Tâm do dự thường không quyết đoán (dứt khoát ) bất kỳ việc gì. Vì tâm nghi ngờ, lầm lạc này, che mờ tâm thức Thiền Định, pháp lành không thể phát sanh, chìm đắm trong ba cõi, không có ngày ra khỏi, nên gọi là cái.