---o0o---
Chú thích
- S: nguyên tác tiếng Sanskrit của mục từ dạng La-tinh hóa
- P: nguyên tác tiếng Pàli của mục từ dạng La-tinh hóa
- A: tiếng Anh
- H: tiếng Hán
- Ph: tiếng Pháp
- T: tên mục từ bằng tiếng Tây Tạng dạng La-tinh hóa.
- Hâ: các hình thức phiên âm tiếng Việt khác nhau của một mục từ.
- Hd: các hình thức dịch nghĩa khác nhau của một mục từ.
- Td: tân dịch.
- Cd: cựu dịch.
- Đl: đối lại
- x: xem
- Đn: đồng nghĩa.
- Vd: ví dụ
- Gđ: cách gọi đầy đủ của một mục từ.
- Gt: cách gọi giản lược hay vắn tắt của một mục từ.
- Cg: hình thức đồng nghĩa hay tên gọi khác của một mục từ.
- Tên khoa học: tên gọi theo khoa học của một mục từ.
- k. ng.: khẩu ngữ
- X.: xem.
- CĐTĐL: Cảnh Đức Truyền Đăng lục
- CTTNL: Cổ tôn túc ngữ lục
- ĐQMT: Đại quang minh tạng
- DTNL: Duy Tắc ngữ lục
- GTPĐL: Gia Thái Phổ Đăng lục
- HĐNL: Hư Đường ngữ lục
- HSLNMDT: Hám Sơn Lão Nhân Mộng Du tập
- KTTQTĐL: Kiến trung tịnh quốc tục đăng lục
- LĐHY: Liên Đăng Hội Yếu
- LSPGĐT: Lịch Sử Phật Giáo Đàng Trong
- MANL: Mật Am ngữ lục
- MBTL: Minh Bản Tạp lục
- MGNL: Minh Giác ngữ lục
- NĐHN: Ngũ Đăng Hội Nguyên
- NGCTT: Ngũ Gia Chính Tông Tán
- NHQL: Nguyên Hiền quảng lục
- NLNL: Nguyên Lai ngữ lục
- NTNL: Như Tịnh ngữ lục
- PDNL: Pháp Diễn ngữ lục
- PDNL: Phần Dương ngữ lục
- PKNL: Phạm Kỳ ngữ lục
- PQĐTĐ: Phật Quang Đại Từ Điển
- TBCTT: Tăng Bảo Chính Tục truyện
- TLTBT: Thiền Lâm Tăng Bảo truyện.
- ThQST: Thiền Quan Sách Tiến
- TĐT: Tổ Đường tập
- TCTT: Tống Cao Tăng truyện
- TTĐL: Tục Truyền Đăng lục
- ThMMBTSTL: Thiên Mục Minh Bản Thiền sư tạp lục
- VHVNTH 1989-1995: Văn hóa Việt Nam Tổng Hợp 1989-1995

---o0o---

----------------------------- Tam Tạng Pháp Số - Cs Lê Hồng Sơn -----------------------------
● 天台三觀 (Kim Quang Minh Kinh Huyền Nghĩa)
Do Trí Giả Đại Sư của tông Thiên Thai lập ra. Quán là chiếu soi. Chiếu soi thấu suốt một niệm của tâm, tức đầy đủ pháp của ba đế. Nếu quán tâm không, thì tất cả không tức là Chân Đế. Nếu quán sát tâm giả thì tất cả pháp đều giả (vay mượn, không thật), tức là Tục Đế. Nếu quán sát tâm trung thì tất cả các pháp đều trung, tức là Trung Đế. ba quán Sát Này đều do tánh phát khởi, chẳng phải do tu mà được. Vì vậy đối với tâm có ba tác dụng gọi là Nhất Tâm Tam Quán.
Một, Không Quán. Không là lìa tánh lìa tướng. Quán sát một niệm của tâm không trong, không ngoài, không giữa, gọi đó là không. Do quán Sát Niệm không, nên một không tất cả không. Không giả, không trung mà không không. Vì dùng tam quán nên diệt trừ được các tướng. Bởi vì không thì đã sạch chơn tướng kiến, tư. Giả thì diệt sạch tướng trần sa. Trung thì trừ hết tướng Vô Minh.
(ba tướng đều diệt sạch thì rốt ráo không. Đó gọi là Không Quán. (Kiến Tư, Trần Sa, Vô Minh là ba hoặc).
Hai, Giả Quán. Giả là không một pháp nào không đầy đủ. Quát sát một niệm của tâm. Có đầy đủ tất cả các pháp, gọi đó là giả. Do quán sát một niệm giả, nên một giả thì tất cả giả, không có không nào, không có trung nào mà không giả. Dùng tam quán có thể lập nên các pháp vậy. Bởi vì không lập pháp Chân Đế, giả lập pháp tục đế, trung lập pháp Trung Đế, ba pháp đều lập tức diệu giả. Đó gọi là Giả Quán.
Ba, Trung Quán. Trung là trung chánh, cắt đứt hai bên đối đãi. Quán một niệm của tâm, chẳng phải không, chẳng phải giả, mà là tức không, tức giả. Gọi đó là trung. Do quán sát trong một niệm, nếu một trung thì tất cả trung, không có không nào, không có giả nào mà không trung. Dùng tam quán đúng chỗ thì có thể dứt trừ đối đãi. Khi nói không thì không một pháp nào ở ngoài không, khi nói giả, không một pháp nào ở ngoài giả, khi nói trung, không một pháp nào ở ngoài trung. ba pháp đều dứt bặc đối đãi, tức là viên trung. Đó gọi là Trung Quán.